Đi vay nhiều, liệu có để lại gánh nợ quá lớn cho con cháu hay không?

Nợ công đang được kiểm soát rất tốt

Tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng sáng 19/6, đại biểu Trần Văn Tuấn (đoàn Bắc Giang) đặt vấn đề: Hiện nay Bộ Tài chính đã và đang tham mưu cho Chính phủ trình rất nhiều dự án với quy mô lớn, như dự án đường cao tốc, cảng biển, cảng hàng không, dự án điện hạt nhân.

"Trong khi quy mô thu ngân sách hằng năm tăng chậm, vậy nguồn vốn chủ yếu sẽ lấy từ đâu? Nợ công ngân sách có được bảo đảm hay không? Liệu chúng ta có để lại gánh nợ quá lớn cho con cháu chúng ta hay không?", ông Tuấn chất vấn.

Đại biểu Trần Văn Tuấn (Ảnh: Media Quốc hội).

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện nay Chính phủ đang triển khai nhiều dự án hạ tầng giao thông rất lớn. Trong khi ngân sách có hạn, có đại biểu lo ngại điều này sẽ tạo gánh nặng cho các thế hệ sau.

Về vấn đề này, ông Thắng nói rằng, vừa qua Chính phủ đã rất quyết tâm trong việc triển khai phát triển hạ tầng giao thông trên phạm vi toàn quốc. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo và trình Quốc hội đặt mục tiêu xây dựng 3.000 km đường cao tốc. "Đây là mục tiêu rất khó khăn trong bối cảnh nguồn ngân sách còn hạn hẹp", ông Thắng nói.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng nói rằng "chúng ta vẫn đang kiểm soát rất tốt nợ công, nợ Chính phủ" - hiện ở mức khoảng 33% GDP, là con số rất thấp và rất an toàn. Hiện nay, tất cả các dự án, kể cả những dự án lớn đều được tính toán rất chi tiết, cụ thể.

"Dự án nào sử dụng ngân sách Nhà nước, sử dụng bao nhiêu, dự án nào vay vốn và nếu vay thì đều phải tính toán kỹ lưỡng về hiệu quả kinh tế - xã hội cũng như hiệu quả tài chính", ông Thắng nói.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng tại phiên chất vấn (Ảnh: Media Quốc hội).

Ông cũng nhấn mạnh rằng, việc vay vốn cũng được cân nhắc cẩn trọng: vay từ đâu, là vay ODA hay phát hành trái phiếu? Hiện chúng ta còn dư địa phát hành trái phiếu khoảng 500.000 tỷ đồng nhưng chưa sử dụng.

"Trong quá trình tính toán, chúng tôi thực hiện rất kỹ lưỡng, thận trọng, và thời gian tới sẽ tiếp tục làm chặt chẽ vấn đề này", ông Thắng nêu rõ.

Tư lệnh ngành Tài chính khẳng định, mục tiêu lớn nhất ở đây là dự án có vận hành hiệu quả hay không. Nếu hiệu quả, cũng giống như một doanh nghiệp vay ngân hàng để kinh doanh, thì vẫn có của ăn của để, vẫn trả được nợ, vẫn có hạ tầng và tiếp tục đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội.

"Thực tế, những dự án lớn được triển khai trong thời gian qua đều được đánh giá kỹ về hiệu quả. Do đó, đại biểu hoàn toàn có thể yên tâm về vấn đề nợ công, nợ của quốc gia, của Nhà nước", ông Thắng nói.

Bộ trưởng Tài chính cũng nói thêm: "Nếu muốn phát triển thì không có con đường nào khác ngoài việc sử dụng đòn bẩy tài chính. Chúng ta cần nâng tỉ lệ nợ công, tăng cường vay từ nhân dân, xã hội hóa, huy động vốn ODA và nguồn lực từ các tổ chức tài chính quốc tế để phát triển kinh tế.

Nếu không vay, nghĩa là chúng ta chỉ đầu tư trong phạm vi đồng vốn hiện có – như vậy sẽ không có đòn bẩy. Không có đòn bẩy thì không bao giờ có tăng trưởng cao, nhất là khi chúng ta đặt mục tiêu tăng trưởng 2 con số".

Tuy nhiên, ông Thắng cũng nhấn mạnh, tăng trưởng cũng phải đúng chỗ, phải tạo ra hiệu quả, công ăn việc làm, của cải và ngân sách để vừa tăng thu, vừa trả được nợ.

Giải ngân vốn ODA chậm hơn nhiều so với đầu tư công

Tham gia chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (đoàn Bến Tre) hỏi: Vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài là nguồn lực quan trọng góp phần bổ sung nguồn vốn đầu tư công, nhất là dự án hạ tầng, giáo dục, y tế. Tuy nhiên thời gian qua, một số dự án ODA chậm tiến độ, tỉ lệ giải ngân 5 tháng chỉ đạt 6,28%. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân chính và giải pháp khắc phục?

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Ảnh: Media Quốc hội).

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thừa nhận giải ngân vốn ODA thời gian qua đúng là rất chậm, chậm hơn nhiều so với đầu tư công. Điều này do nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Cụ thể, dự án ODA phải thực hiện cùng lúc 2 thủ tục theo pháp luật trong nước và quy định của nhà tài trợ, quy trình thủ tục rườm rà, một số dự án chậm giải phóng mặt bằng chưa xong thiết kế cơ sở dù đã bố trí vốn dẫn đến phải gia hạn hiệp định vay, năng lực quản lý dự án ODA của một số nơi còn hạn chế…

Về giải pháp, ông Thắng cho biết thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai dự án ODA. Về thể chế, Bộ Tài chính đang tham mưu trình Quốc hội sửa Luật Đầu tư công và sửa nghị định về quản lý sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ để tháo gỡ tối đa quy trình thủ tục, dự kiến trình Chính phủ sửa trong tháng 5.

Các địa phương, bộ ngành được giao dự án cần chuẩn bị kĩ từ khâu lập dự án đến giải phóng mặt bằng. Nâng cao vai trò trách nhiệm người đứng đầu. Tăng cường năng lực cho ban quản lý dự án… Đảm bảo các dự án ODA thời gian thu xếp vốn không quá 15 tháng.