Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật (Nghị quyết 66) cùng Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68) được xem là “chìa khóa vàng” mở cửa cho các doanh nghiệp bứt phá, nắm bắt cơ hội triển khai hàng loạt các dự án trọng điểm trong thời gian tới. Phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam, xung quanh vấn đề này.
* Phóng viên: Ông vui lòng cho biết, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị được các doanh nghiệp trong ngành xây dựng đón nhận như thế nào?
- Ông NGUYỄN QUỐC HIỆP: Đây là các nghị quyết hàm chứa nhiều nội dung được các doanh nghiệp chờ đợi từ rất lâu. Điều tôi tâm đắc nhất là Nghị quyết 68 nêu rõ doanh nghiệp là “đối tượng phục vụ” thay vì “đối tượng quản lý”. Thay đổi 4 chữ đó thực sự là một cuộc cách mạng về tư duy, nhận thức đối với công chức của chúng ta hiện nay. Từ nhận thức đến hành động là một quá trình đòi hỏi hệ thống chính quyền các cấp cùng vào cuộc.
Thực tế, chúng tôi đã gặp ở địa phương không ít trường hợp rất nhiêu khê. Ví dụ, có trường hợp 2 doanh nghiệp liên danh đấu thầu dự án có quyền sử dụng đất, cán bộ địa phương đã yêu cầu doanh nghiệp phải hỏi Cục Đấu thầu và Vụ Pháp chế (Bộ KH-ĐT) và mất gần 5 tháng mới nhận được câu trả lời. Đáng tiếc, nội dung trả lời cũng chỉ viện dẫn điều luật và yêu cầu địa phương áp dụng. Sau đó, doanh nghiệp phải mất thêm 2 tháng để hỏi Bộ NN-MT thì mới xử lý xong. Sự chậm trễ này một phần do các nghị định hướng dẫn chưa rõ, một phần do trình độ của cán bộ địa phương và thái độ làm việc chưa thực sự đúng bổn phận.
* Tại cuộc làm việc của Thủ tướng Chính phủ và đại diện các bộ, ngành với doanh nghiệp mới đây, ông đã kiến nghị tháo gỡ nhiều vướng mắc nhằm tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp. Theo nhìn nhận của ông, các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Xây dựng có thực sự đang chuyển biến theo tinh thần của Nghị quyết 66, Nghị quyết 68?
- Bộ Xây dựng đang yêu cầu các đơn vị triển khai chỉ đạo của Thủ tướng, rà soát để cắt giảm mạnh, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Đó là những tín hiệu rất tích cực. Đặc biệt, tại buổi làm việc mới đây với lãnh đạo Bộ Xây dựng, chúng tôi cảm nhận Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh rất thấu hiểu và chia sẻ những khó khăn của doanh nghiệp hiện nay. Bộ trưởng đã chỉ đạo 1 đồng chí thứ trưởng cùng lãnh đạo các cục, vụ chức năng ngồi lại làm việc trực tiếp với hiệp hội để cụ thể hóa những nội dung cần được sửa đổi. Đồng thời, bộ trưởng yêu cầu, hàng năm các cơ quan chức năng cần làm việc với các hiệp hội, doanh nghiệp khoảng 6 tháng 1 lần để cập nhật tình hình, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp.
Tuy nhiên, trước thực tế một “rừng” thủ tục như hiện nay, việc tháo gỡ không đơn giản. Tôi cho rằng, để đơn giản thủ tục hành chính cần giảm bớt các thủ tục pháp lý trong các bước đầu tư kinh doanh. Ví dụ như cắt giảm trong các khâu cấp phép đầu tư, điều chỉnh quy hoạch cấp phép xây dựng. Đối với các thủ tục không bỏ được, cần cụ thể cách điều hành, số hóa cách thực hiện và cần có thời gian cụ thể và địa chỉ chịu trách nhiệm.
* Trong bối cảnh chúng ta đang chuẩn bị triển khai những dự án, công trình trọng điểm quốc gia như Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng… Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam có kiến nghị gì để các doanh nghiệp tư nhân nắm bắt được cơ hội?
- Chúng tôi đã kiến nghị Bộ Xây dựng về một số cơ chế đặc thù để các nhà thầu trong nước tham gia các dự án trọng điểm của quốc gia. Trong đó, kiến nghị đầu tiên là bỏ tiêu chí nhà thầu phải có kinh nghiệm 1-2 dự án tương đương mới được tham gia, do dự án đường sắt tốc độ cao chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam. Về năng lực tài chính, chúng tôi kiến nghị xem xét cộng dồn tài chính của các doanh nghiệp thành viên trong tổ hợp nhà thầu đăng ký tham gia, vì các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam đa số có vốn nhỏ. Đồng thời, các gói thầu cần được tách phần xây lắp hạ tầng riêng, phần thiết bị riêng với quy mô hợp lý. Về cơ chế thầu, chúng tôi kiến nghị Chính phủ cho phép chỉ định thầu có điều kiện để tiết kiệm thời gian; xây dựng hệ thống định mức đơn giá tổng hợp để có thể áp dụng kịp thời.
Về hình thức hợp đồng, chúng tôi kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép sử dụng hình thức hợp đồng trọn gói, với cơ chế hậu kiểm để giảm bớt vướng mắc cho các nhà thầu. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép các dự án đường sắt tốc độ cao được sử dụng hợp đồng làm đảm bảo tín dụng cho các gói vay cho dự án và cho áp dụng mức lãi suất vay ưu đãi.
Hy vọng, những kiến nghị của chúng tôi sẽ được Bộ Xây dựng, các bộ ngành liên quan sớm báo cáo Chính phủ và có phương án xử lý sớm. Việc tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp chắc chắn sẽ giúp thúc đẩy tiến độ triển khai hàng loạt dự án trọng điểm trong thời gian tới.