"Đường đi" của 9 tuyến metro được ưu tiên làm sớm
Mới đây, Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM cho biết, từ nay đến trước năm 2035, thành phố dự kiến đầu tư khoảng 37,15 tỷ USD để phát triển 9 tuyến metro, gồm 6 tuyến ở khu vực trung tâm, 2 tuyến tại Bình Dương (cũ) và 1 tuyến hướng Vũng Tàu (cũ).
Quy hoạch tuyến metro số 1 (TP Mới Bình Dương – Ga Suối Tiên)
Tại Bình Dương (cũ), tuyến metro số 1 (Thành phố mới Bình Dương - Suối Tiên) có tổng chiều dài 32,43km, bao gồm tuyến chính 29,01km toàn bộ đi trên cao và đoạn nối depot 3,42km. Tổng mức đầu tư dự kiến 2,27 tỷ USD. Ngày 16/8, UBND TP.HCM đã có quyết định giao Ban Quản lý đường sắt đô thị làm chủ đầu tư, triển khai công tác chuẩn bị đầu tư tuyến metro này.
Điểm đầu của dự án tại trung tâm Thành phố mới thuộc P.Phú Hoà, TP.Thủ Dầu Một, Bình Dương (cũ). Điểm cuối tại ga bến xe Suối Tiên (tuyến metro số 1 TP.HCM) thuộc P.Bình Thắng, TP.Dĩ An, Bình Dương (cũ). Tuyến này có 19 ga trên cao và 1 depot tại P.Phú Chánh, TP.Tân Uyên (cũ).
Quy hoạch tuyến metro số 2 (Thủ Dầu Một – TP.HCM)
Tuyến metro số 2 (Thủ Dầu Một - TP.HCM) có chiều dài 21,87km, toàn bộ đi trên cao, bắt đầu từ khu vực ga S5 của tuyến đường sắt đô thị số 1, thuộc phường Phú Mỹ (TP.Thủ Dầu Một cũ) đi qua phường Bình Hòa và kết thúc tại phường Vĩnh Phú (TP. Thuận An cũ).
Đây là điểm kết nối với metro số 3 của TP.HCM tại khu vực Hiệp Bình Phước cũ. Toàn tuyến có 13 nhà ga trên cao, sử dụng chung depot với tuyến metro số 3 của TP.HCM. Trong tương lai sẽ kéo dài đến phường Bình Dương, kết nối với tuyến metro số 1 và đấu nối đến Chơn Thành (Đồng Nai) và cửa khẩu Hoa Lư, đi song song với Quốc lộ 13 và đường cao tốc TP.HCM - Chơn Thành - Hoa Lư (CT30), tạo nên trục giao thông liên kết vùng xuyên suốt. Tổng mức đầu tư của tuyến này dự kiến 2,27 tỷ USD.
Trước đó, UBND TP.HCM có quyết định giao Ban Quản lý đường sắt đô thị thành phố làm chủ đầu tư và chuẩn bị đầu tư đối với các dự án metro số 1 (TP mới Bình Dương - Suối Tiên) và metro số 2 (Thủ Dầu Một - Hiệp Bình Phước). Theo đó, hai dự án metro đi Bình Dương (cũ) sẽ không phải thực hiện quyết định chủ trương đầu tư mà lập ngay dự án đầu tư.
Bên cạnh đó, tuyến số 1 (An Hạ - Suối Tiên) có tổng chiều dài 40,8 km, bao gồm 15,5 km đi ngầm và 25,3 km đi trên cao. Tuyến dự kiến có 30 nhà ga gồm 14 ga ngầm và 16 ga trên cao, sử dụng Depot An Hạ và Depot Long Bình.Tổng mức đầu tư sơ bộ 3,28 tỷ USD.
Tuyến metro số 2 (Thủ Thiêm - Củ Chi) có tổng chiều dài 62,17 km, bao gồm 12,83 km đi ngầm và 49,34 km đi trên cao, dự kiến có 42 nhà ga, gồm 12 ga ngầm và 30 ga trên cao. Tổng vốn ước tính sơ bộ 2,77 tỷ USD. Tuyến này sẽ sử dụng Depot Bình Mỹ (Củ Chi), Depot Tham Lương và Depot Phước Hiệp.
Tuyến metro số 3 (An Hạ - Hiệp Bình Phước) có tổng chiều dài 45,81 km, trong đó 16,05 km đi ngầm và 29,77 km đi trên cao. Tuyến dự kiến có 35 ga, gồm 15 ga ngầm và 20 ga trên cao, sử dụng các depot An Hạ, Depot Tân Kiên, và Depot Hiệp Bình Phước. Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 5,05 tỷ USD.
Tuyến metro số 4 (Đông Thạnh - Hiệp Phước) có tổng chiều dài 47,32 km, trong đó 25,62 km đi ngầm và 21,7 km đi trên cao. Tuyến này gồm 37 ga với 21 ga ngầm và 16 ga trên cao, sử dụng depot Đông Thạnh (Hóc Môn) và depot Hiệp Phước. Tổng vốn đầu tư sơ bộ 5,96 tỷ USD.
Tuyến số 6 (Vành đai trong) có tổng chiều dài 53,8 km với tổng vốn đầu tư lên đến hơn 8 tỷ USD. Theo quy hoạch, tuyến metro này gồm 45,6km đi ngầm và 8,2km đi trên cao. Toàn tuyến dự kiến có 38 ga, trong đó có 32 ga ngầm, 6 ga trên cao, sử dụng các depot Bình Hưng, Bình Triệu, Hiệp Bình Phước và Long Trường.
Tuyến Thủ Thiêm - Long Thành có chiều dài 41,83 km, tổng vốn đầu tư ước tính 3,21 tỷ USD, nối trung tâm TP.HCM (ga Thủ Thiêm) với sân bay quốc tế Long Thành. Tuyến được thiết kế gồm 40,67 km đi trên cao, 15,13 km đoạn ngầm và 0,43 km trên mặt đất, với 20 nhà ga, trong đó 16 ga trên cao và 4 ga ngầm.
Tuyến metro số 3 Vũng Tàu - Bà Rịa - Phú Mỹ dài 63 km, có tính tới đoạn kết nối sân bay Long Thành khoảng 23km (chiều dài theo quy hoạch trước đây 40km). Tổng mức đầu tư dự kiến 4,83 tỷ USD.
Ngoài ra, 2 tuyến metro quan trọng cũng sẽ đầu tư trong giai đoạn này là tuyến số 12 TP.HCM - Cần Giờ và tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương).
9 tuyến metro được ưu tiên triển khai sớm có tổng mức đầu tư hơn 37 tỷ USD.
Theo quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, Bình Dương (cũ, nay là TP.HCM) sẽ đầu tư 12 tuyến metro kết nối nội khu và kết nối Bình Dương với TP.HCM - Đồng Nai.
Còn tại TP.HCM cũng sẽ quy hoạch 12 tuyến với tổng chiều dài 582km. Khi hoàn thành, mạng lưới metro này sẽ trở thành trục xương sống của giao thông công cộng vùng Đông Nam Bộ, kết nối liền mạch TP.HCM mới, đồng thời liên thông với hệ thống đường sắt quốc gia và sân bay Long Thành, góp phần giảm ùn tắc, hiện đại hóa hạ tầng và thúc đẩy phát triển kinh tế vùng.
Hạ tầng thúc đẩy phát triển đô thị bền vững
Tại diễn đàn bất động sản nhà ở 2025, TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn – chuyên gia quy hoạch kiến trúc cho hay, hạ tầng không chỉ để phục vụ nhu cầu dân sinh mà còn trở thành công cụ tạo nguồn lực tài chính bền vững.
Vị này cho rằng, sau sáp nhập, cục diện phát triển đô thị – kinh tế ở Việt Nam mở ra nhiều cơ hội tích hợp, từ kinh tế xã hội, kinh tế biển đến logistics và thương mại quốc tế. Các mô hình đô thị đa dạng như đô thị cảng biển, đô thị công nghiệp, đô thị sân bay hay đô thị TOD (đô thị gắn với giao thông công cộng) gắn với đường sắt cao tốc, metro và hệ thống xe buýt nhanh sẽ được ưu tiên phát triển.
Hiệu quả quản lý chính quyền địa phương 2 cấp được kỳ vọng sẽ rút ngắn đáng kể thủ tục hành chính, đơn giản hóa quá trình phê duyệt và cấp phép dự án bất động sản. Đây là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sự linh hoạt, giảm độ trễ trong triển khai, đồng thời tăng sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư.
Theo TS Nam Sơn, tại TP.HCM, sau sáp nhập, tiềm năng phát triển kinh tế – xã hội càng lớn hơn. Thành phố có điều kiện quy hoạch lại hệ thống cảng biển, cảng sông, kết nối hạ tầng ven biển với đường cao tốc, đường sắt và logistics đa phương thức. Đây là cơ sở để hình thành các dự án bất động sản gắn với cảng biển, đô thị công nghiệp và đô thị du lịch biển. Siêu đô thị TP.HCM cũng sẽ mở rộng vai trò kết nối quốc tế, từ logistics xuất nhập khẩu đến các chuỗi đô thị cửa khẩu, đô thị TOD gắn với hệ thống giao thông công cộng.
Tuy nhiên, song song cơ hội vẫn tồn tại nhiều thách thức, đặc biệt là yêu cầu đổi mới tầm nhìn dài hạn, cải tiến cơ chế pháp lý, điều chỉnh quy hoạch và quản lý đô thị thông minh, cùng với bài toán chất lượng nguồn nhân lực. Cạnh tranh khu vực và quốc tế cũng sẽ đặt áp lực lên quá trình phát triển. Để vượt qua, cần một tầm nhìn quy hoạch dài hạn tích hợp TP.HCM – Bình Dương – Bà Rịa Vũng Tàu, kết hợp với các chương trình hợp tác tiểu vùng siêu đô thị, thu hút nguồn vốn lớn.
Mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM với tổng chiều dài 1.012km.
"Để phát triển TOD thành công, điều quan trọng nhất là xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, trong đó cơ chế "hai giá" là then chốt. Nếu giải quyết được nút thắt về giải phóng mặt bằng và đền bù, TOD sẽ vừa tạo nên hệ thống hạ tầng hiện đại, vừa khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai, đóng góp trực tiếp vào ngân sách và thúc đẩy phát triển đô thị bền vững", TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh.