Trong bối cảnh thị trường chứng khoán được nâng hạng, ngày càng nâng cao chất lượng, đáp ứng các chuẩn mực quốc tế và mở rộng cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài, việc thu hút dòng vốn bền vững vào thị trường là nhu cầu cấp thiết giúp tạo sự ổn định, minh bạch và bền vững cho thị trường.
Chính vì vậy, Bộ Tài chính mới đây đã phê duyệt đề án “Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán”, trong đó đặc biệt hướng đến phát triển ngành quỹ trong thời gian tới để tạo ra những nhu cầu đầu tư chất lượng và nguồn vốn dồi dào ổn định trên thị trường chứng khoán.
Vậy chiến lược tái cấu trúc nhà đầu tư, cũng như phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán trong thời gian tới sẽ như thế nào, cũng như đâu là các bài học kinh nghiệm từ những nước đi trước, để từ đó thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng phát triển mạnh mẽ?
Trao đổi về vấn đề này trong Talk show Phố Tài chính (The Finance Street Talk Show) trên VTV8, ông Lu Hui Hung, Tổng Giám đốc, Công ty CP Quản lý Quỹ Phú Hưng đã có nhiều chia sẻ đáng chú ý.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang ngày càng phát triển, nâng cao lên những nấc thang mới, là một nhà đầu tư nước ngoài đồng hành với thị trường nhiều năm qua, ông đánh giá như thế nào về điều này?
Ông Lu Hui Hung: Khi tôi đến Việt Nam hơn mười năm trước, thị trường có nhiều triển vọng, rất nhiều tiềm năng, nhưng vẫn ở giai đoạn sơ khai. Còn hôm nay, thị trường đã thực sự trở thành một điểm đến của dòng vốn quốc tế. Sự thay đổi này là rất ấn tượng.
Nếu nhìn vào những con số, vốn hóa thị trường đã tăng từ khoảng 35 tỷ USD vào năm 2012 lên gần 300 tỷ USD hiện nay, tương đương gần 70% GDP. Đây không chỉ là sự mở rộng về quy mô, mà còn là bước chuyển về chất lượng, phản ánh một nền kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 7% trong 5 năm qua và một thị trường ngày càng trưởng thành, ổn định hơn.
Điều tôi đánh giá cao nhất là động lực tăng trưởng này đến từ sự minh bạch được cải thiện, các cải cách mang tính cấu trúc và định hướng chính sách nhất quán. Quyết định 3168 của Bộ Tài chính là ví dụ rõ ràng cho thấy quyết tâm tái cấu trúc cơ sở nhà đầu tư, phát triển ngành quỹ và tiệm cận các chuẩn mực quốc tế. Chính tầm nhìn dài hạn như vậy tạo niềm tin cho nhà đầu tư nước ngoài và mở ra dư địa lớn hơn cho dòng vốn tổ chức tham gia sâu vào thị trường.
Từ góc độ của tôi, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn mang tính bứt phá. Nền tảng vĩ mô vững vàng, nhu cầu đầu tư ngày một lớn, và khi các nâng cấp về hạ tầng cũng như phân loại thị trường được hoàn thiện, chúng ta sẽ chứng kiến dòng vốn nước ngoài gia tăng mạnh mẽ. Việt Nam không chỉ bắt kịp khu vực, mà đang từng bước vươn lên dẫn đầu.
Vậy, trong bối cảnh mới, ông đánh giá chất lượng nhà đầu tư ở Việt Nam hiện nay như thế nào?
Ông Lu Hui Hung: Quy mô nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã tăng trưởng rất nhanh trong những năm gần đây, nhưng nếu nhìn vào chất lượng và cơ cấu, chúng ta vẫn còn nhiều dư địa để cải thiện. Hiện nay, nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 80 đến 85% giá trị giao dịch thị trường. Đây là tín hiệu cho thấy sự quan tâm rất lớn của công chúng đối với thị trường, nhưng đồng thời cũng tạo ra sự biến động và khiến việc hình thành dòng vốn dài hạn trở nên khó khăn hơn.
Ở các thị trường phát triển hơn, tỷ trọng của các nhà đầu tư tổ chức như quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm và các quỹ đầu tư chuyên nghiệp thường lớn hơn nhiều. Chính nhóm nhà đầu tư này mang lại sự ổn định, kỷ luật và nguồn vốn dài hạn, điều mà Việt Nam đang cần cho giai đoạn phát triển tiếp theo. Ngành quỹ của chúng ta thực tế đã có bước tiến đáng kể. Hiện cả nước có hơn một trăm quỹ đang hoạt động, cùng sự tăng trưởng mạnh của các quỹ mở. Tuy vậy, tổng tài sản được quản lý hiện mới vào khoảng 6% GDP, vẫn còn khá khiêm tốn so với các thị trường như Trung Quốc khoảng 19% hay Malaysia hơn 50%.
Chính vì vậy, việc phát triển ngành quản lý quỹ đóng vai trò rất quan trọng. Các quỹ đầu tư giúp chuyển dòng tiết kiệm của người dân sang đầu tư một cách chuyên nghiệp hơn, giảm rủi ro cho từng cá nhân, đồng thời tăng thanh khoản và hiệu quả vận hành của thị trường. Quyết định 3168 đã nêu rất rõ ưu tiên này với các định hướng như đa dạng hóa sản phẩm quỹ, nâng cấp hạ tầng và mở rộng kênh phân phối.
Khi vai trò của nhà đầu tư tổ chức được củng cố và cơ cấu nhà đầu tư trở nên cân bằng hơn, Việt Nam sẽ có nền tảng vững chắc hơn để thu hút dòng vốn trong nước và quốc tế, những dòng vốn mang tính dài hạn và bền vững, góp phần tạo động lực tăng trưởng qua nhiều thập kỷ chứ không chỉ theo chu kỳ.
Như ông cũng đã thấy, Bộ Tài chính đã phê duyệt đề án “Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán” để phù hợp với sự phát triển của thị trường hơn. Vậy theo ông, hướng phát triển ngành quỹ như thế nào trong thời gian tới sẽ là phù hợp với sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam?
Ông Lu Hui Hung: Tôi cho rằng đây là một thời điểm mang tính bước ngoặt đối với ngành quỹ của Việt Nam. Quyết định 3168 không chỉ là một chính sách, mà giống như một bản thiết kế tổng thể cho việc thay đổi cách mà nguồn vốn được huy động và quản lý trong nền kinh tế.
Trong thời gian tới, sự phát triển của ngành quỹ cần tập trung vào một số định hướng trọng tâm sau:
Thứ nhất là thích ứng với hướng phát triển của các thị trường đi trước ví dụ như từ Hàn Quốc hay Đài Loan (Trung Quốc). Mục tiêu không phải là sao chép, mà để điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Đài Loan (Trung Quốc) là một ví dụ điển hình. Thị trường ETF của họ tăng trưởng gấp 32 lần chỉ trong mười năm, nhờ kết hợp tốt giữa việc phát triển một hệ thống phát triển chỉ số rất hiệu quả, kết hợp với sự tham gia mạnh mẽ của các tổ chức và khả năng tiếp cận quỹ thuận tiện cho nhà đầu tư cá nhân.
Thứ hai là cần đa dạng hóa sản phẩm quỹ. Việt Nam đang có lợi thế đặc biệt trong giai đoạn hiện tại khi chuyển đổi số và nhận thức tài chính của nhà đầu tư ngày càng được nâng cao. Đây là cơ hội để chúng ta vượt qua những hạn chế mà các thị trường khác từng gặp phải. Đồng thời, đẩy mạnh các sản phẩm như quỹ ETF theo chủ đề, quỹ ETF trái phiếu và cả quỹ cơ sở hạ tầng cùng với quỹ thị trường tiền tệ; là những sản phẩm có thể hút dòng vốn dài hạn từ các đơn vị bảo hiểm và quỹ hưu trí sớm hơn.
Thứ ba là gắn chặt sự phát triển của ngành quỹ với mục tiêu nâng hạng thị trường.
Nếu kết hợp tốt kinh nghiệm quốc tế với đổi mới theo đặc thù Việt Nam, cùng định hướng đã được đặt ra trong Quyết định 3168, tôi tin rằng ngành quỹ sẽ trở thành động lực quan trọng mang lại dòng vốn dài hạn, bền vững cho thị trường chứng khoán.
Theo ông, với những yếu tố như kinh tế tăng trưởng tích cực, thị trường được nâng hạng, chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới sẽ phát triển ra sao?
Ông Lu Hui Hung: Thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi quan trọng. Với nền tảng tăng trưởng kinh tế vững chắc và việc được FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi, chúng ta có thể kỳ vọng những chuyển biến rõ ràng ngay từ năm sau, nhất là sự xuất hiện của nhiều dòng vốn quốc tế hơn thông qua các quỹ ETF và quỹ chỉ số.
Điều đó đồng nghĩa với việc dòng vốn nước ngoài sẽ linh hoạt hơn, việc cấp vốn vào hay rút vốn có thể diễn ra nhanh chóng. Vì vậy, điều quan trọng nhất đối với thị trường lúc này là phải có những dòng vốn ổn định và mang tính dài hạn. Ngành quỹ sẽ đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra sự ổn định đó. Sự tham gia nhiều hơn từ các quỹ hưu trí, bảo hiểm và các định chế trong nước sẽ giúp cân bằng biến động ngắn hạn khi dòng vốn ngoại tăng lên.
Nếu nhìn về 5 đến 10 năm tới, tôi tin triển vọng rất tích cực. Việt Nam đang thực hiện các cải cách cơ cấu rất sâu rộng, hướng đến mục tiêu tăng trưởng GDP trên 10% trong thời gian tới. Chúng ta cũng đang hướng tới mục tiêu được MSCI nâng hạng vào năm 2030, và Chính phủ đang thực hiện những bước đi cụ thể như áp dụng IFRS cải thiện chuẩn mực công bố thông tin, đơn giản hóa quy trình và mở cửa mạnh hơn cho nhà đầu tư nước ngoài.
Nếu kiên định với lộ trình này, thị trường có thể chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ: lợi nhuận doanh nghiệp cải thiện, định giá được nâng lên và thị trường trở nên bền vững hơn. Đó chính là cơ hội lớn nhất cho các nhà đầu tư trong tương lai.
Trong bối cảnh đó, các nhà quản lý nên có những chiến lược phát triển như thế nào cho thị trường chứng khoán Việt Nam?
Ông Lu Hui Hung: Theo quan điểm của tôi, có hai chiến lược mà cơ quan quản lý có thể ưu tiên để thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn trong giai đoạn tới, và cả hai đều phù hợp với định hướng của Quyết định 3168.
Thứ nhất là nâng cao hiệu quả giáo dục nhà đầu tư thông qua việc phối hợp và tích hợp nguồn lực. Hiện nay, phần lớn các chương trình được thực hiện bởi Ủy ban Chứng khoán cùng với các tổ chức trên thị trường, nhưng khi bước sang giai đoạn phát triển mới, Việt Nam có cơ hội để xây dựng một khung chương trình nhất quán và dài hạn hơn, với nguồn lực ổn định. Ví dụ như nhiều thị trường trên thế giới đã thành lập bộ phận giáo dục nhà đầu tư trực thuộc cơ quan quản lý, với một phần kinh phí đến từ đóng góp của ngành.
Thứ hai là hoàn thiện khung pháp lý để mở rộng kênh phân phối và mức độ tham gia thị trường của các nhà đầu tư. Các ngân hàng thương mại tại Việt Nam có độ phủ rất rộng và là các kênh phân phối tự nhiên cho sản phẩm quỹ. Nhưng với quy định hiện hành, nhà đầu tư vẫn phải mở tài khoản riêng tại từng công ty quản lý quỹ, khiến việc tiếp cận qua ngân hàng kém thuận tiện. Một hướng đi có thể tham khảo là cơ chế dựa trên luật tín thác, giống như Đài Loan (Trung Quốc) đã triển khai từ những năm 2000. Trên thực tế, chỉ cần một tài khoản tại bất kỳ ngân hàng nào, nhà đầu tư có thể tiếp cận toàn bộ sản phẩm quỹ trên thị trường.
Nếu tập trung vào hai định hướng: giáo dục nhà đầu tư và cải tiến khung pháp lý, chúng ta sẽ có một thị trường vốn rộng mở hơn, hiệu quả hơn và bền vững hơn.
Là thành viên trên thị trường chứng khoán Việt Nam, công ty ông đang tiếp tục có những chiến lược như thế nào để góp phần vào sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới?
Ông Lu Hui Hung: Tôi đã gắn bó với thị trường vốn Việt Nam 14 năm, và chặng đường đó cho tôi thấy một điều rất rõ ràng thị trường này tăng trưởng nhanh hơn hầu hết những gì chúng tôi từng hình dung. Từ quy mô đến chiều sâu, thị trường đã lớn gấp hơn mười lần, và điều quan trọng hơn là chất lượng ngày càng cải thiện.
Tại Công ty CP Quản lý Quỹ Phú Hưng (PHFM), mục tiêu lớn nhất của chúng tôi luôn nhất quán: giúp nhà đầu tư Việt Nam hưởng lợi một cách bền vững từ sự tăng trưởng của thị trường, đồng thời đóng góp thiết thực vào sự phát triển của ngành quỹ.
Chúng tôi tin rằng muốn ngành quỹ phát triển mạnh, trước hết phải có nền tảng thị trường tốt. Điều này bao gồm đa dạng hóa sản phẩm đầu tư, cải thiện khung pháp lý và mở rộng các kênh phân phối. Bên cạnh đó, giáo dục nhà đầu tư dài hạn là yếu tố then chốt để thay đổi thói quen đầu tư, giúp người dân tích lũy tài sản một cách ổn định và kỷ luật hơn.
PHFM đã liên tục đóng góp vào sự phát triển của ngành quỹ thông qua sáng tạo sản phẩm và các chương trình giáo dục tài chính. Chẳng hạn, hiện chúng tôi có kế hoạch ra thực hiện ETF Smart Beta đầu tiên, mô phỏng chỉ số VNSHINE mà HOSE vừa công bố gần đây, một dấu mốc mới đối với thị trường ETF Việt Nam. Chúng tôi cũng đang hợp tác với các nền tảng truyền thông lớn để đưa kiến thức đầu tư, quản lý tài sản đến gần hơn với công chúng.
Khi Chính phủ triển khai các mục tiêu trong Quyết định 3168, chúng tôi sẽ tiếp tục đồng hành thông qua việc đẩy mạnh chiến lược hiện tại và chủ động thích ứng với các cải thiện về khung pháp lý và cấu trúc thị trường