Dù không khí thi công trên các công trường giao thông lớn đang trở nên khẩn trương, kết quả giải ngân vốn đầu tư công vẫn chưa đạt được kỳ vọng như kế hoạch. Nhận định tình hình, Cục Kinh tế – Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) đã chính thức đưa ra cảnh báo và xác định 5 nhóm dự án cần được ưu tiên xử lý dứt điểm các vướng mắc, tăng tốc thi công các hạng mục chính và hoàn thiện hồ sơ nội nghiệp để tạo đà bứt phá cho công tác giải ngân trong những tháng cuối năm.
Những tháng cuối năm, sản lượng giải ngân tại các dự án giao thông dự báo sẽ tăng nhanh khi nhiều công trình bước vào giai đoạn hoàn thiện các hạng mục có giá trị lớn (Ảnh minh hoạ).
Theo báo cáo từ Vụ Kế hoạch - Tài chính, việc chậm giải ngân đang gây áp lực lớn, buộc cơ quan quản lý phải "điểm danh" và đưa ra giải pháp mạnh mẽ.
Nhóm 1: cứu vãn các dự án sắp "vỡ kế hoạch"
Nhóm đầu tiên bao gồm 6 dự án có kế hoạch hoàn thành trong năm 2025 nhưng đang đối diện với nguy cơ không thể về đích đúng hạn. Những cái tên cần phải tập trung giải quyết ngay lập tức là Đường Hồ Chí Minh đoạn Chợ Chu - ngã Ba Trung Sơn, đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận, cùng với Cầu đường sắt Cẩm Lý, và các dự án nâng cấp quan trọng như QL8C qua Hà Tĩnh, QL14B Đà Nẵng, và Tuyến nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai với Tuyên Quang - Phú Thọ.
Yêu cầu cấp bách đặt ra cho chủ đầu tư là phải hoàn tất bàn giao mặt bằng trong tháng 11/2025. Các nhà thầu phải tổ chức thi công "3 ca, 4 kíp" để bù đắp khối lượng chậm, tập trung ưu tiên hoàn thành các hạng mục có giá trị lớn để kịp thời tăng tốc giải ngân trước thời điểm cuối năm.
Nhóm 2: tăng tốc quyết liệt cho những dự án rất chậm
Nhóm thứ hai là 8 dự án đang chậm tiến độ nghiêm trọng, cần sự chỉ đạo "trực chiến" để có thể hoàn thành trong năm 2025. Trong đó nổi bật là các đoạn cao tốc huyết mạch như Cần Thơ - Hậu Giang, Hậu Giang - Cà Mau, Dự án thành phần 2 Biên Hòa - Vũng Tàu, cùng với các tuyến đường sắt Hà Nội – Vinh, Vinh - Nha Trang, và các tuyến đường quan trọng như Tuyến tránh TP. Cao Bằng và QL.4B Lạng Sơn.
Đối với nhóm này, Cục quản lý chuyên ngành yêu cầu các chủ đầu tư bố trí lãnh đạo trực tiếp điều hành tại công trường để xử lý tức thì các tồn tại, vướng mắc. Đây là biện pháp nhằm loại bỏ sự chậm trễ trong việc ra quyết định. Song song đó, các nhà thầu chậm tiến độ sẽ phải đối diện với việc xử lý kiên quyết theo quy định hợp đồng.
Nhóm 3: khơi thông dòng tiền tắc nghẽn từ hồ sơ
Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là việc chậm thanh toán khối lượng đã hoàn thành trên 10 dự án. Điều này khiến dòng tiền bị tắc nghẽn, ảnh hưởng đến năng lực tài chính và tốc độ thi công của nhà thầu. Các dự án đang bị chậm thanh toán bao gồm nhiều đoạn cao tốc Bắc – Nam như Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Chí Thạnh - Vân Phong, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Bãi Vọt - Hàm Nghi, Bùng - Vạn Ninh, Cần Thơ - Hậu Giang, Hậu Giang - Cà Mau, và La Sơn - Hòa Liên.
Bộ Xây dựng yêu cầu các chủ đầu tư phải chỉ đạo tư vấn giám sát, nhà thầu hoàn thiện khẩn trương các hồ sơ nội nghiệp, nghiệm thu để giải ngân ngay trong tháng 11/2025, đồng thời báo cáo Bộ các khó khăn vượt thẩm quyền để tháo gỡ kịp thời.
Nhóm 4: đẩy nhanh thủ tục khởi công
Nhóm thứ tư gồm 7 dự án có kế hoạch khởi công trong năm 2025 nhưng hiện chưa thể triển khai, cho thấy sự chậm trễ trong khâu thủ tục đầu tư. Đây là các dự án mở rộng và hoàn thiện hạ tầng quan trọng như Mở rộng cao tốc Cam Lộ - La Sơn, Mở rộng cao tốc TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận, và các công trình như Cầu Ninh Cường, Đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, cùng với việc hoàn thiện các hầm giao thông trọng điểm là Thần Vũ, Núi Vung và Cù Mông.
Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng đề nghị các chủ đầu tư phải nghiên cứu rút ngắn tối đa thời gian hoàn thiện thủ tục, đề xuất các giải pháp sáng tạo để đảm bảo có thể khởi công ngay trong năm 2025.
Nhóm 5: Ưu Tiên Tuyệt Đối cho Hệ Thống Giao Thông Thông Minh (ITS)
Cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, là nhóm các gói thầu về hệ thống giao thông thông minh (ITS), thu phí và kiểm tra tải trọng xe, đặc biệt là trên 12 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025.
Mục tiêu đã rõ ràng: Hệ thống thu phí phải hoạt động được từ ngày 1/1/2026. Do đó, các chủ đầu tư phải khẩn trương hoàn thành lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng và khởi công tất cả các gói thầu còn lại, đồng thời có giải pháp đẩy nhanh tiến độ thi công để bù lại sự chậm trễ. Việc ưu tiên hoàn thành hệ thống thu phí là yếu tố then chốt để đảm bảo vận hành đồng bộ, hiện đại hóa hạ tầng giao thông quốc gia.