Tháo điểm nghẽn
Ngày 26/11, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2025 đã diễn ra phiên thảo luận chuyên đề song song với chủ đề “Logistics và cảng biển thông minh gắn với mục tiêu chuyển đổi kép”.
Tại đây, ông Benoit de Quillacq - Tổng giám đốc Công ty TNHH MSC Việt Nam - nhấn mạnh việc giảm phát thải carbon và số hóa hoạt động logistics là xu hướng tất yếu với vận tải biển toàn cầu. Việt Nam hoàn toàn có khả năng phát triển các mô hình cảng xanh, cảng thông minh nếu khắc phục được các điểm nghẽn trong kết nối và hạ tầng.
Đại diện MSC cho biết khu vực cảng Cái Mép hiện kết nối với ICD TPHCM bằng đường sông. Tuy nhiên, thời gian trung chuyển từ Cái Mép đến trung tâm TPHCM đôi khi tương đương thời gian vận chuyển từ Singapore đến Cái Mép. Đây là vấn đề cần giải quyết để tăng năng lực cạnh tranh và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
Toàn cảnh phiên thảo luận.
Ông Benoit de Quillacq nhấn mạnh việc đảm bảo sà lan vận hành đúng thời lượng có ý nghĩa quan trọng để duy trì dòng hàng trôi chảy. Kết nối nội địa phải được chú trọng tương đương kết nối ngoài khơi, bởi chỉ cần vướng mắc tại nội địa, toàn bộ chuỗi cung ứng sẽ bị ảnh hưởng.
Việt Nam đang cạnh tranh trực tiếp với các cảng lớn trong khu vực như Thượng Hải và Singapore. Hiện mới chỉ có hai cảng container trong nước có khả năng tiếp nhận tàu siêu lớn. Theo đại diện MSC, đây là dấu hiệu tốt nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu khi quy mô thị trường và kích thước tàu tiếp tục tăng. MSC bày tỏ kỳ vọng được đưa tàu lớn hơn vào Việt Nam và chỉ ra rằng điều này đòi hỏi cảng phải có đủ công suất để phục vụ.
MSC cũng cho biết chiến lược của họ không đặt trọng tâm vào hoạt động trung chuyển, mà hướng tới đưa hàng trực tiếp đến Việt Nam nhằm phục vụ hiệu quả hơn nhu cầu của khách hàng trong nước.
Ông Benjamin Lim - Giám đốc Cấp cao khối chiến lược Tập đoàn YCH - đánh giá Việt Nam có cơ hội để trở thành trung tâm kết nối logistics khu vực . YCH gần đây đã tái cấu trúc chiến lược, chuyển sang phát triển mô hình “superport” (siêu cảng), yêu cầu hạ tầng phải bảo đảm liên kết đa phương thức. Về nhân lực, YCH đang hỗ trợ đào tạo lực lượng trẻ Việt Nam bằng việc đưa sinh viên sang Singapore học tập 9 tháng về các lĩnh vực như quản lý kho bãi.
Việt Nam và TPHCM có cơ hội trở thành trung tâm kết nối logistics khu vực
Ở góc độ doanh nghiệp trong nước, ông Lê Duy Hiệp - Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Transimex - cho rằng, quy mô ngành logistics Việt Nam hiện dao động từ 70-76 tỷ USD dựa trên chi phí logistics chiếm khoảng 16,8% GDP. Tuy nhiên, trong 40.000 doanh nghiệp logistics chỉ khoảng 5.000 doanh nghiệp tham gia thị trường quốc tế, trong đó 75% là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME).
Theo ông Hiệp, các doanh nghiệp SME đang gặp khó khăn lớn về nguồn lực để đầu tư vào chuyển đổi số và cần một lộ trình phù hợp cùng các nhà cung cấp giải pháp sát với thực tế. Ông cũng đề xuất “tái quy hoạch” vùng, tích hợp kế hoạch phát triển logistics của TPHCM - Bình Dương - Bà Rịa Vũng Tàu thành một tổng thể thống nhất để tránh manh mún và tăng kết nối.
Nhiều giải pháp đồng bộ
Bà Đặng Minh Phương - Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Cảng biển TPHCM - nhận định, ngành logistics Việt Nam đã phát triển nhanh, đóng góp 4-5% GDP và tăng trưởng 14-16% mỗi năm trong giai đoạn 2007-2023. Theo bà Phương, thị trường kinh tế cảng biển được dự báo đạt 52 tỷ USD vào năm 2025 và 72 tỷ USD vào năm 2030 với mức tăng trưởng bình quân 6,6%.
Vận chuyển hàng hóa tại cảng Cát Lái, TPHCM
Tuy nhiên, năng lực hạ tầng và tình trạng ùn tắc giao thông vẫn là thách thức lớn. Để đạt mục tiêu xây dựng hệ thống cảng và logistics hiện đại , xanh và cạnh tranh vào giai đoạn 2030-2035, bà Phương đề xuất ba trụ cột: Xây dựng hạ tầng và kết nối đẳng cấp thế giới; phát triển xanh và bền vững; xây dựng hệ sinh thái thông minh và số hóa.
Phát biểu tại phiên thảo luận, ông Bùi Xuân Cường - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - cho biết, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số đang tác động mạnh mẽ đến kinh tế toàn cầu, trong đó logistics và cảng biển đóng vai trò trụ cột nhằm bảo đảm chuỗi cung ứng thông suốt và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Với vị trí là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, TPHCM giữ vai trò cửa ngõ hàng hải và là đầu mối kết nối thương mại quan trọng giữa Việt Nam và thế giới. Thành phố hiện tập trung phát triển hệ sinh thái logistics hiện đại, thông minh và xanh, gắn với các cụm cảng trọng điểm như Cái Mép - Thị Vải, Cát Lái, Hiệp Phước.
Đặc biệt, dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ được xác định là một trong các dự án chiến lược, mang ý nghĩa “đòn bẩy” trong định hướng phát triển kinh tế biển của TPHCM và cả nước.
TPHCM đang triển khai đồng bộ quy hoạch hạ tầng logistics, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) cùng các giải pháp giảm phát thải carbon theo tiêu chí cảng xanh. TPHCM cũng thúc đẩy hợp tác công tư và tăng cường liên kết vùng nhằm hình thành các trung tâm logistics quy mô vùng, kết nối hiệu quả với hệ thống cảng biển và khu công nghiệp tại TPHCM cũng như các địa phương lân cận.