Lý do vốn đổ vào thị trường trái phiếu không 'nóng sốt'

Chỉ cung cấp nguồn vốn ngắn - trung hạn

Ông Nguyễn Bá Hùng - Kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam - cho biết, Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào hệ thống ngân hàng với quy mô tín dụng hiện tương đương khoảng 130% GDP. Tuy nhiên, nguồn vốn ngân hàng chủ yếu mang tính ngắn và trung hạn, thời hạn cho vay phổ biến không quá 7 năm. Trong bối cảnh đó, việc tỷ trọng cho vay trung và dài hạn chiếm tới khoảng 40% tổng dư nợ đã và đang tạo ra áp lực lớn về mất cân đối kỳ hạn.

Trong khi kênh tín dụng ngân hàng chưa thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn dài hạn của nền kinh tế, thị trường trái phiếu, vốn được kỳ vọng là kênh bổ trợ quan trọng lại chưa phát huy được vai trò này.

Thị trường trái phiếu vẫn chưa phát triển mạnh mẽ.

Tuy nhiên, ông Hùng cho rằng: "Hơn một nửa khối lượng phát hành hiện có kỳ hạn từ 1-3 năm, các trái phiếu có kỳ hạn từ 5-10 năm chiếm tỷ trọng khiêm tốn và gần như vắng bóng các trái phiếu kỳ hạn trên 10 năm. Cơ cấu này phản ánh thị trường trái phiếu Việt Nam hiện vẫn chủ yếu cung cấp nguồn vốn ngắn và trung hạn, tương đồng với tín dụng ngân hàng, thay vì đảm nhiệm vai trò cung cấp vốn dài hạn cho doanh nghiệp”.

Mới đây, tại Hội thảo: “Đa dạng vốn cho phát triển bền vững", bà Phạm Thị Thanh Tâm - Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính, Bộ Tài chính - cho biết, giai đoạn 2026-2030, nhu cầu huy động vốn đầu tư phát triển nền kinh tế, đặc biệt là vốn trung và dài hạn, dự kiến tăng gấp đôi so với giai đoạn 2021-2025. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội lớn để huy động vốn qua thị trường trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp phục vụ sản xuất, kinh doanh.

Theo bà Tâm, nhu cầu vốn trung và dài hạn cho phát triển kinh tế dự kiến tăng gấp đôi so với giai đoạn trước, tạo áp lực lớn lên thị trường trái phiếu . Trong khi đó, cơ sở nhà đầu tư hiện còn mỏng, thiếu các nhà đầu tư tổ chức có tiềm lực tài chính và nguồn vốn dài hạn... Trong bối cảnh ngân hàng thương mại tập trung vốn cho tín dụng, khả năng đầu tư vào trái phiếu Chính phủ cũng bị thu hẹp.

Làm sao phát triển mạnh thị trường trái phiếu?

Bà Phạm Thị Thùy Linh - Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước - cho biết, thị trường thứ cấp trái phiếu doanh nghiệp hiện được chia thành hai phân khúc: Trái phiếu niêm yết và trái phiếu phát hành riêng lẻ. Trong khi trái phiếu niêm yết vận hành tương tự cổ phiếu, thì trái phiếu riêng lẻ chủ yếu giao dịch thỏa thuận song phương, khó tạo thanh khoản cao.

Dù vậy, bà Linh nhấn mạnh việc huy động vốn thông qua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ cần bám sát mục tiêu phát hành, đồng thời bảo đảm sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.

Theo định hướng của cơ quan quản lý, đối tượng tham gia thị trường trái phiếu riêng lẻ chủ yếu là các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, những người có khả năng gắn bó dài hạn với doanh nghiệp và đồng hành cùng mục tiêu huy động vốn để triển khai các dự án.

Bà Phạm Thị Thanh Tâm cho biết thêm, để phát triển mạnh thị trường trái phiếu cần, mở rộng và củng cố cơ sở nhà đầu tư được xác định là nhiệm vụ then chốt để phát triển thị trường trái phiếu.

“Đây là bài toán mang tính liên ngành, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan nhằm tạo nền tảng vững chắc cho thị trường vốn trong giai đoạn tới”, bà Tâm nói.

Theo đánh giá của Chứng khoán An Bình (ABS), việc Nghị định 245/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực từ ngày 11/9/2025 sẽ tạo ra những thay đổi mang tính nền tảng đối với thị trường. Quy định mới siết chặt điều kiện phát hành, trong đó yêu cầu trái phiếu phải được xếp hạng tín nhiệm, ngoại trừ một số trường hợp đặc thù, đồng thời điều chỉnh các tiêu chí tài chính theo hướng chặt chẽ hơn, với tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu tối đa là 5 lần. Bên cạnh đó, quy trình phê duyệt đối với các tổ chức tín dụng được đơn giản hóa, trong khi thời gian đưa trái phiếu lên giao dịch trên thị trường thứ cấp được rút ngắn đáng kể, từ 90 ngày xuống còn 30 ngày.

Theo ABS, những thay đổi này được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch và chuyên nghiệp của thị trường, tăng cường bảo vệ nhà đầu tư , đồng thời cải thiện hiệu quả và tốc độ phát hành. Qua đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có cơ sở để phát triển theo hướng ổn định và bền vững hơn trong trung và dài hạn.