Làng Olympic đầu tiên của Việt Nam, tham vọng đăng cai thế vận hội
Dự án Khu đô thị thể thao Olympic thuộc phạm vi 11 xã, với diện tích khoảng 9.171 ha, dự kiến phân chia thành 4 phân khu A, B, C, D. Tổng vốn đầu tư dự án khoảng 925.651 tỷ đồng do Liên danh 5 nhà đầu tư. Dự kiến, Khu liên hợp thể thao, sân vận động sẽ hoàn thành vào quý II/2030 và hoàn thành toàn bộ dự án vào năm 2035.
UBND TP Hà Nội cho rằng, đây là một dự án rất lớn của thành phố. Sau khi triển khai sẽ đạt được nhiều mục tiêu, góp phần thay đổi diện mạo của thành phố. Cụ thể, dự án sẽ mở rộng không gian vùng đô thị phía Nam; bổ sung hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng giao thông lớn như đường Vành đai 4, tổ hợp TOD ga Ngọc Hồi, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt Quốc gia và đường sắt đô thị. Đồng thời, hình thành một quần thể đô thị thể thao, dịch vụ du lịch, sinh thái phía Nam với khu liên hợp thể thao, các "làng Olympic" đẳng cấp khu vực, quốc tế đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện để có thể tổ chức được đại hội thể thao châu Á, Thế vận hội Olympic.
Bên cạnh đó, dự án sẽ góp phần khai thác cảnh quan sông Nhuệ để hình thành trục không gian xanh, mặt nước kết nối với vành đai xanh thành phố; Kết nối trục không gian Văn hóa - di sản như trục văn hóa Mỹ Đình - Ba Sao - Bái Đính; kết nối di sản Thăng Long - Hoa Lư và vùng di tích Hương Sơn - Tam Chúc. Đặc biệt, sẽ góp phần giảm áp lực cho khu vực nội đô lịch sử, hình thành các vùng đệm quanh làng xóm hiện hữu để kiểm soát đô thị hóa.
Trao đổi với phóng viên Báo Tiền Phong , KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định: Đây là 2 "siêu dự án" sẽ tạo ra hai cực phát triển mới, thúc đẩy công nghiệp văn hóa, du lịch và kinh tế Thủ đô.
Lần đầu tiên, Việt Nam có một làng Olympic, một khu đô thị được định hình rõ ràng để phục vụ cho các kỳ thế vận hội. Dư luận có thể quan tâm đến quy mô đây là sân vận động rộng thuộc top đầu trên thế giới nhưng dưới góc độ quy hoạch, điều cốt lõi không nằm ở thứ hạng đó. Vấn đề quan trọng nhất là kiến trúc và công năng của nó sẽ định hình khu vực đó ra sao và đặc biệt là số phận của nó sau khi sự kiện thể thao kết thúc.
KTS Tùng nêu bài học từ nhiều nước trên thế giới cho thấy, không ít nơi sau khi tổ chức Olympic xong, các làng vận động viên khai thác không hiệu quả. Do đó, kiến trúc phải đóng vai trò tiên quyết để đảm bảo khi Olympic rút đi, hạ tầng đó phải phục vụ thiết thực cho nhân dân, kích thích sự phát triển kinh tế xã hội và thị trường bất động sản của cả vùng.
"Chúng ta vui mừng vì có một "Thành phố Olympic", nhưng thách thức lớn nằm ở khâu vận hành, đừng để lặp lại "vết xe đổ" của những công trình trước đây. Ví dụ như sân vận động Mỹ Đình, được xây dựng trong bối cảnh kinh tế còn khó khăn, đó là một nỗ lực lớn. Nhưng do tư duy quản trị không theo kịp, công trình xuống cấp nhanh chóng, hiệu quả khai thác quốc tế không cao”, KTS Tùng nói.
Phải hài hòa lợi ích người dân
Dự án trục cảnh quan sông Hồng với tổng mức đầu tư vừa được HĐND thành phố Hà Nội thông qua chủ trương đầu tư hơn 855 nghìn tỷ đồng, tạo kết nối giao thông, thúc đẩy phát triển không gian đô thị mới 2 bên sông. Nhiều ý kiến cho rằng, để tạo nên kỳ tích thực sự, dự án cần đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân.
Dự án nhằm đầu tư trục giao thông đường bộ dọc hai bên sông Hồng, từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở, với chiều dài hơn 80 km (thuộc địa giới 19 xã, phường của Hà Nội), đáp ứng nhu cầu giao thông, kết nối với hệ thống cầu qua sông Hồng, các khu đô thị ven sông.
Dự án được chia thành 4 dự án thành phần độc lập, bao gồm: dự án thành phần 1 (thi công đường và công trình kèm theo bờ sông phía Nam - nội thành); dự án thành phần 2 (thi công đường và công trình kèm theo bờ phía Bắc); dự án thành phần 3: Đầu tư tuyến Monorail phía nội thành; dự án thành phần 4 là các khu đô thị tái định cư... Dự kiến, dự án hoàn thành vào năm 2030.
Nhiều ý kiến cho rằng, dự án này được đánh giá sẽ tạo nên “Kỳ tích sông Hồng”, song cũng cần hài hòa với lợi ích của người dân. Đồng tình với quan điểm này, KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội lưu ý, trong bối cảnh toàn cầu chuyển hướng phát triển theo bộ tiêu chí ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị), Hà Nội không chỉ đặt mục tiêu kinh tế mà cần lấy chất lượng sống, an toàn và hạnh phúc của người dân làm trọng tâm khi quy hoạch thực hiện các dự án đầu tư hạ tầng.
KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định, việc khởi công dự án thể hiện quyết tâm lớn của thành phố. Song, để dự án thành công, vấn đề ưu tiên tối thượng là trị thủy và biến đổi khí hậu.
Phối cảnh trục cảnh quan sông Hồng gồm cả đương cao tốc và đường sắt đô thị 1 ray
"Chúng ta phải tính toán tần suất lũ trong 100 năm, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra từng ngày, bão lũ ngày càng khó lường. Sông Hồng có đặc thù "bên lở bên bồi", dòng chảy mang năng lượng lớn, không hiền hòa như sông Seine (Pháp) hay sông Hàn (Hàn Quốc), nên quy hoạch phải nương theo tự nhiên để phát triển bền vững" - KTS Tùng nhấn mạnh.
Đặc biệt, KTS Phạm Thanh Tùng kiến nghị thành lập "Ủy ban quản trị sông Hồng" để đảm bảo tính bền vững cho trục cảnh quan này. Sông Hồng là dòng sông Cái, có những biến đổi khó lường, do đó cần một cơ quan đủ quyền lực để quản trị xuyên suốt, ngăn chặn tình trạng khai thác cát bừa bãi, ô nhiễm môi trường hay việc xả thải từ thượng nguồn.
Hơn thế nữa, vị chuyên gia khẳng định: cần nâng tầm tư duy để nhìn nhận sông Hồng và hệ thống đê điều của vùng đồng bằng Bắc Bộ là một di sản quốc gia. Hiếm có quốc gia nào ở Đông Nam Á sở hữu hệ thống đê điều hàng nghìn năm tuổi, kỳ vĩ và có giá trị lịch sử, văn hóa to lớn như vậy. Nếu làm tốt, chúng ta không chỉ có đô thị hiện đại hai bên bờ mà còn bảo tồn được một dòng sông di sản.
Là phường nằm trong phạm vi dự án, cử tri phường Lĩnh Nam vừa có kiến nghị HĐND thành phố Hà Nội một số nội dung liên quan đến hướng tuyến, phạm vi giải phóng mặt bằng (GPMB) công trình, trong đó cử tri kiến nghị thành phố lựa chọn phương án đi thấp (đi bằng) đối với đoạn tuyến đi qua địa bàn phường Lĩnh Nam, để giảm thiểu GPMB, thu hồi đất của người dân, qua đó đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.
Trước những ý kiến của các chuyên gia, ông Đàm Văn Huân, Trưởng Ban Đô thị, HĐND thành phố Hà Nội cho biết, vừa qua Ban Đô thị cũng đã xem kỹ hồ sơ dự án được UBND thành phố trình HĐND, sau đó đã có báo cáo thẩm tra. Qua đó, đề nghị UBND thành phố xem xét, điều chỉnh một số nội dung cho phù hợp.
Ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội - đơn vị thẩm định dự án) thông tin, yêu cầu đặt ra đối với dự án là phải bảo đảm điều kiện sinh sống cho những người bị ảnh hưởng, tạo điều kiện cho người dân có được nơi ở mới tốt hơn nơi ở cũ, ưu tiên cho tất cả người dân được tái định cư tại chỗ.
Một số vấn đề cần làm rõ
KTS Phạm Thanh Tùng cho rằng, xây dựng xong là một chuyện, nhưng quản lý để nó sống động, để cư dân tái định cư có sinh kế ổn định và công trình không bị lãng phí là câu chuyện hoàn toàn khác. "Do đó, khi bắt tay vào những đại dự án như Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng trên địa bàn Thành phố và dự án Khu đô thị thể thao Olympic, tư duy của nhà quản lý phải là tư duy trăm năm, không thể là tư duy nhiệm kỳ 5 năm. Cần lồng ghép quy hoạch kiến trúc với bài toán kinh tế và quản trị vận hành ngay từ đầu. Chỉ khi giải quyết tốt bài toán quản lý sau xây dựng, tránh lãng phí nguồn lực, thì các dự án này mới thực sự trở thành động lực phát triển bền vững cho Hà Nội", ông Tùng nói.
Ông Nguyễn Văn Thẩm (xã Đại Thanh, Hà Nội) cho biết, gia đình ông có gần 5 sào đất nông nghiệp. Khi dự án Khu đô thị thể thao Olympic được triển khai trên địa bàn xã khả năng diện tích đất trên của gia đình sẽ bị thu hồi hết. Ông cho rằng, người dân rất đồng thuận với chủ trương của thành phố, nhưng cũng cần có chính sách bồi thường, hỗ trợ GPMB phù hợp. Bên cạnh đó, chủ đầu tư có chính sách ưu tiên người dân địa phương vào làm việc sau khi dự án hoàn thành.