“Trung bình 220 người dùng smartphone, có 1 người bị lừa đảo…”
Trong thời gian qua, Việt Nam chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống thanh toán số, thuộc nhóm quốc gia có hệ thống chuyển tiền nhanh hàng đầu thế giới. Mức độ ứng dụng, sử dụng Internet cũng luôn nắm giữ thứ hạng cao, với hơn 78,4 triệu người sử dụng Internet, hơn 72 triệu người sử dụng mạng xã hội, gần 170 triệu kết nối di động. Những bước tiến vượt bậc này đã đưa Việt Nam tiến nhanh vào kỷ nguyên giao dịch số, nơi mọi giao dịch tài chính có thể dễ dàng thực hiện bằng một cú chạm.
Tuy nhiên, cùng với những cơ hội to lớn mà chuyển đổi số mang lại, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới trong công tác bảo đảm an ninh và trật tự trên không gian mạng – nơi các loại hình tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng, tinh vi và khó lường.
Chia sẻ tại tọa đàm “An ninh tài chính trong kỷ nguyên số”, trong khuôn khổ chương trình “Kiến tạo Đất nước – Tự hào Việt Nam”, ông Vũ Duy Hiền – Phó Tổng Thư ký kiêm Chánh Văn phòng Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, cho biết: “Trung bình cứ 220 người dùng smartphone thì có một người từng bị lừa đảo trên không gian mạng – một tỷ lệ đáng báo động”.
Theo ông Hiền, tội phạm mạng hiện đang sử dụng nhiều chiêu thức ngày càng tinh vi, từ giả mạo đầu tư tài chính – tiền ảo “siêu lợi nhuận”, mời làm nhiệm vụ online để kiếm tiền nhanh, giả danh công an, ngân hàng yêu cầu cập nhật thông tin, cho đến dùng deepfake để giả giọng nói và khuôn mặt nhằm đánh lừa nạn nhân. Không ít người dân vì chủ quan hoặc cả tin mà vô tình cung cấp thông tin, tạo điều kiện cho tội phạm chiếm đoạt tài sản.
Ông khẳng định, trong bối cảnh này, nhận thức của người dân chính là “lá chắn” đầu tiên và quan trọng nhất. Người dân cần chủ động bảo vệ thông tin cá nhân, không chia sẻ mã OTP, mật khẩu, chỉ tải ứng dụng ngân hàng từ nguồn chính thống như App Store hoặc Google Play, và tuyệt đối không nhấp vào đường link lạ gửi qua tin nhắn hay email.
“Không thể nói lỗi 100% thuộc về khách hàng…”
Dù nhấn mạnh rằng ý thức tự bảo vệ mình của người dân chiếm vai trò chủ đạo, ông Vũ Duy Hiền cho rằng để đảm bảo an toàn trên không gian mạng, cần có sự chung tay của cả hệ thống tài chính – ngân hàng và các cơ quan chức năng. Phải thừa nhận rằng, một số ngân hàng chưa thực sự chú trọng đúng mức đến việc bảo vệ hệ thống, tài sản và dữ liệu của chính mình, cũng như của khách hàng. Họ chỉ bắt đầu đầu tư mạnh vào bảo mật sau khi bị tấn công hoặc mất dữ liệu, dẫn đến tình trạng xử lý bị động và chắp vá, không đảm bảo tính bền vững lâu dài.
“Tôi muốn nhấn mạnh rằng, đầu tư vào hạ tầng công nghệ và bảo mật thông tin không còn là lựa chọn, mà là yếu tố sống còn. Một hệ thống bảo mật hiệu quả cần được thiết kế đồng bộ ngay từ đầu, chứ không phải chỉ vá lỗi sau khi sự cố đã xảy ra. Đồng thời, việc chia sẻ thông tin giữa các ngân hàng, cơ quan quản lý,... cũng là hàng động cần thiết để kịp thời rút kinh nghiệm, tránh lặp lại rủi ro tương tự”, ông Hiền cho hay.
Đồng quan điểm, ông Vũ Thành Trung, Phó Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), khẳng định: “Với các vụ lừa đảo đánh vào tâm lý, niềm tin, không thể chỉ nói lỗi 100% thuộc về người dùng. Ở MB, chúng tôi tư duy rằng đồng hành và bảo vệ khách hàng khỏi các rủi ro này cũng là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngân hàng”.
Với 35 triệu người dùng ứng dụng, MB vận hành với tinh thần “0% rủi ro” - không chấp nhận bất kỳ sự cố nào, và đặt mục tiêu “chiến thắng tốc độ” trong cuộc đua 24/7 với tội phạm mạng. Suốt những năm qua, MB luôn “mạnh tay” đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ, xây dựng một hệ thống có khả năng phân tích hành vi khách hàng chính xác, phát hiện giao dịch bất thường và đảm bảo giao dịch thông suốt. Bên cạnh đó, ngân hàng còn tập trung đào tạo đội ngũ hơn 2500 chuyên gia công nghệ thông tin chất lượng cao và coi họ là “tài sản chiến lược”, sẵn sàng đối phó với thách thức toàn cầu.
Nhận thức rõ ràng rằng, an ninh không phải là cuộc chiến cá nhân của một ngân hàng, MB đã hợp tác chặt chẽ với Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước để liên tục cập nhật dữ liệu về các tài khoản lừa đảo, giúp hệ thống nhận diện và cảnh báo ngay cho khách hàng nếu chuẩn bị chuyển tiền đến tài khoản thuộc diện nghi ngờ. Điều này không chỉ bảo vệ khách hàng mà còn góp phần ngăn chặn hoạt động của các đối tượng lừa đảo lặp lại trên toàn hệ thống.
Bài toán cân bằng giữa bảo mật và trải nghiệm người dùng
Trong quá trình nâng cao bảo mật, MB đặt trải nghiệm người dùng ở vị trí ưu tiên ngang bằng với an toàn thông tin. Ông Vũ Thành Trung cho biết: “Ở MB, chúng tôi tập trung thiết kế một ứng dụng ngân hàng số không chỉ hoạt động mượt mà, thân thiện mà còn phải được tích hợp các lớp bảo vệ đa tầng, bao gồm cả nhận diện giọng nói, hình ảnh, sinh trắc học, mã hóa dữ liệu và các công nghệ xác thực nâng cao khác. Tuy nhiên, chỉ như vậy vẫn chưa đủ”.
MB còn tập trung phát triển các bức tường bảo mật "vô hình" có khả năng hoạt động mạnh mẽ ở hậu trường mà không gây gián đoạn đến quá trình sử dụng dịch vụ của khách hàng. Tiêu biểu là bộ giải pháp App Protection tích hợp trực tiếp trên ứng dụng MB – được xem là một trong những công nghệ bảo vệ tiên tiến nhất hiện nay trong ngành ngân hàng. Khi mở app, hệ thống sẽ tự động quét và kiểm tra môi trường. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu của phần mềm độc hại, một cảnh báo sẽ ngay lập tức được gửi đến khách hàng.
Song song đó, MB còn ứng dụng AI và Machine Learning để phân tích hành vi giao dịch của khách hàng, từ đó nhận diện các hành vi bất thường — chẳng hạn như giao dịch vào thời điểm khác lạ, tốc độ thao tác nhanh bất thường, hay địa điểm truy cập không trùng khớp với lịch sử trước đó. Nếu phát hiện rủi ro cao, hệ thống sẽ chủ động chặn giao dịch, kể cả khi khách hàng sắp thực hiện thao tác cuối cùng.
Đại diện MB khẳng định: “Mục tiêu của chúng tôi là vừa cung cấp dịch vụ tài chính thuận tiện, vừa phải bảo vệ người dùng trước mọi nguy cơ trên không gian mạng”.
Ba trụ cột kiến tạo “niềm tin số”
Theo ông Vũ Duy Hiền: “Chúng ta đang sống trong thời kỳ chuyển đổi số toàn diện, một xu hướng tất yếu không thể đảo ngược. Tuy nhiên, không thể có chuyển đổi số thành công nếu thiếu an ninh mạng”. 3 yếu tố cốt lõi để Việt Nam không chỉ phát triển nhanh mà còn phát triển an toàn và bền vững trong lĩnh vực tài chính số, bao gồm: Hoàn thiện hành lang pháp lý linh hoạt và theo kịp thực tiễn; Đầu tư cho hạ tầng công nghệ và bảo mật – coi an ninh mạng là nền tảng; Nâng cao nhận thức cho cộng đồng.
Còn ông Vũ Thành Trung thì tin rằng, yếu tố quyết định để Việt Nam trở thành quốc gia số an toàn, đáng tin cậy nằm ở sự phối hợp giữa Nhà nước – Doanh nghiệp – Người dân. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo và định hướng, thông qua việc ban hành các tiêu chuẩn an ninh mạng tiên tiến, tương thích với quốc tế — như cách MB đang áp dụng các chuẩn bảo mật toàn cầu — đồng thời xây dựng cơ chế phối hợp và phản ứng nhanh khi có rủi ro an ninh xảy ra.
Doanh nghiệp – đặc biệt là các ngân hàng – là tuyến đầu triển khai và đầu tư công nghệ, bảo vệ dữ liệu, tiền bạc của người dân. Bên cạnh đó, nhận thức của người dùng là yếu tố không thể thiếu – là cầu nối giúp các giải pháp bảo mật thực sự đi vào đời sống, trở thành thói quen và văn hóa số của xã hội”.
Khi có sự đồng lòng và chia sẻ trách nhiệm giữa ba bên - với sự dẫn dắt của Nhà nước và sự chủ động của Doanh nghiệp - chúng ta sẽ xây dựng được Kháng thể Số Quốc gia vững mạnh, đưa Việt Nam trở thành quốc gia số an toàn, đáng tin cậy và thịnh vượng trong kỷ nguyên công nghệ.
Talkshow “Kiến tạo Đất nước – Tự hào Việt Nam” là chuỗi chương trình chính luận – truyền cảm hứng do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, HTV9 và VCCorp phối hợp thực hiện, với sự đồng hành của Ngân hàng TMCP Quân đội (MB). Chương trình tôn vinh những nhân vật, câu chuyện và sáng kiến tiêu biểu, phản ánh sự đồng hành giữa Nhà nước – doanh nghiệp – cộng đồng trong hành trình xây dựng một Việt Nam hiện đại, hội nhập và hạnh phúc.
Là một trong Top 5 ngân hàng hàng đầu Việt Nam, MB tiên phong trong chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững, hướng tới mang lại giá trị thiết thực cho khách hàng, xã hội và đất nước. Mời quý khán giả tiếp tục đón xem các số tiếp theo của “Kiến tạo Đất nước – Tự hào Việt Nam” cùng những câu chuyện truyền cảm hứng từ MB và các doanh nghiệp Việt.
