Từ ngày 1-1-2026, việc sử dụng ghế an toàn cho trẻ em trên ô tô sẽ trở thành quy định bắt buộc tại Việt Nam. Đây là một trong các điểm đáng chú ý sắp được áp dụng theo quy định tại khoản 3 điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024.
Cụ thể, trẻ em dưới 10 tuổi hoặc có chiều cao dưới 1,35 m khi đi ô tô phải được bố trí chỗ ngồi riêng bằng ghế hoặc thiết bị an toàn phù hợp, thay vì ngồi chung ghế với người lớn như trước.
Ảnh minh họa.
Quy định mới này được đánh giá là bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ trẻ nhỏ - nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất trong các vụ tai nạn giao thông.
Theo Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, chỉ trong giai đoạn năm 2020-2023, đã có hàng trăm vụ tai nạn liên quan đến trẻ em khi ngồi trên ô tô mà không được bảo vệ đủ tốt. Phần lớn thương tích nghiêm trọng xảy ra do trẻ bị văng khỏi ghế hoặc va đập mạnh khi xe phanh gấp, đổi hướng hoặc va chạm.
Đại diện Cục Cảnh sát Giao thông cho biết, hiện nay nhiều phụ huynh Việt Nam vẫn chưa có thói quen sử dụng ghế an toàn cho trẻ, đặc biệt trên các quãng đường ngắn hoặc khi di chuyển trong đô thị. Tâm lý chủ quan “ôm con là đủ an toàn” vẫn phổ biến, trong khi thực tế, ngay cả ở tốc độ 30 km/h, một cú phanh gấp cũng có thể tạo ra lực quán tính đủ lớn để tác động xấu đến trẻ.
Thử nghiệm khả năng bảo vệ của xe với hành khách là trẻ em do Euro NCAP thực hiện.
Nếu vi phạm quy định về ghế dành riêng cho trẻ em, người điều khiển phương tiện sẽ bị xử phạt từ 800.000 đồng đến 1 triệu đồng theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Song song, các nhà sản xuất, nhập khẩu ô tô cũng được khuyến khích thiết kế vị trí và chốt an toàn phù hợp với ghế trẻ em, tạo thuận lợi cho người sử dụng.
Quy định này có thể tạo ra thay đổi về nhận thức xã hội: Khi trẻ em được coi là hành khách độc lập, cần được bảo vệ bằng thiết bị chuyên biệt, cha mẹ sẽ buộc phải thay đổi hành vi. Cùng với đó, thị trường sản xuất và nhập khẩu ghế trẻ em dự kiến sẽ tăng trưởng mạnh, đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng.
Quy định về ghế trẻ em trên thế giới?
Trên thực tế, quy định bắt buộc sử dụng ghế an toàn cho trẻ em đã được áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia. Dù tiêu chí cụ thể khác nhau, điểm chung là trẻ phải được cố định bằng hệ thống ghế phù hợp với tuổi, chiều cao và cân nặng, và luôn ngồi ở hàng ghế sau.
Tại Hoa Kỳ, luật liên bang giao cho từng bang ban hành quy định riêng, song gần như tất cả đều yêu cầu:
- Trẻ dưới 2 tuổi phải ngồi ghế hướng về phía sau (rear-facing seat).
- Từ 2–4 tuổi, trẻ chuyển sang ghế hướng về phía trước (forward-facing seat) có dây đai an toàn năm điểm.
- Từ 4–8 tuổi hoặc có chiều cao dưới 145 cm, trẻ sử dụng ghế đệm nâng (booster seat) để điều chỉnh vị trí dây an toàn người lớn. Chỉ khi vượt quá độ cao này hoặc từ 8 tuổi trở lên, trẻ mới được phép ngồi bằng dây đai tiêu chuẩn của xe.
Ảnh minh họa ghế đệm nâng.
Tại châu Âu, khung tiêu chuẩn chung được thiết lập theo quy định ECE R44/04 và ECE R129 (i-Size). Phần lớn các nước yêu cầu trẻ dưới 12 tuổi hoặc có chiều cao dưới 150 cm phải ngồi ghế an toàn.
Ở Anh, mốc này là 135 cm hoặc dưới 12 tuổi, trong khi Đức và Pháp quy định 150 cm. Ngoài ra, một số nước châu Âu còn phân loại ghế theo nhóm trọng lượng (nhóm 0, I, II, III) để bảo đảm tương thích tối ưu với cơ thể trẻ.
Nhiều mẫu ô tô đang bán tại Việt Nam có ghế ISOFIX (tiêu chuẩn quốc tế kết nối ghế trẻ em với ghế ô tô).
Ở Nhật Bản, quy định đơn giản hơn nhưng nghiêm ngặt: Trẻ dưới 6 tuổi bắt buộc phải sử dụng ghế an toàn, và phụ huynh không tuân thủ có thể bị phạt tiền cùng trừ điểm bằng lái. Úc và New Zealand cũng có quy định tương tự, song thêm yêu cầu vị trí ghế bắt buộc ở hàng sau, tuyệt đối không đặt ghế trẻ em phía trước nếu túi khí phía trước vẫn đang được kích hoạt.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng công bố nghiên cứu cho thấy, ghế an toàn giảm tới 70% nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh và 50% ở trẻ nhỏ trong các vụ va chạm ô tô.
