Liên tiếp các trường hợp học sinh, sinh viên bị "bắt cóc online". Ảnh minh họa
Tự nhốt mình trong khách sạn, nhà nghỉ để “phục vụ điều tra”
Thời gian qua, nhiều học sinh, sinh viên trên địa bàn Hà Nội bị sập bẫy thủ đoạn “bắt cóc online”. Thủ đoạn của các đối tượng là giả danh cơ quan công an gọi điện đe dọa, nhằm thao túng tâm lý nạn nhân, buộc họ gọi điện thông báo gia đình để chuyển tiền “chuộc”.
Điển hình, tối 27/7, Công an phường Ba Đình (Hà Nội) tiếp nhận đơn trình báo của anh M. về việc con trai là cháu T. (18 tuổi, sinh viên năm nhất đại học) bị đối tượng lạ gọi điện thông báo “bị bắt cóc” và yêu cầu gia đình chuyển 250 triệu đồng tiền chuộc.
Xác định vụ việc có dấu hiệu nghiêm trọng, Công an phường Ba Đình phối hợp cùng Phòng Cảnh sát hình sự (Công an TP Hà Nội) đã nhanh chóng vào cuộc điều tra, xác minh. Đến khoảng 22h cùng ngày, lực lượng chức năng đã tìm thấy cháu T. tại một khách sạn cách nhà khoảng 1 km.
T. cho biết chiều 26/7 nhận được cuộc gọi từ một người lạ tự xưng là công an, nói cháu liên quan đến đường dây rửa tiền và yêu cầu cài đặt ứng dụng “Zoom Workplace” để làm việc. Qua ứng dụng, cháu thấy một người mặc sắc phục công an yêu cầu hợp tác điều tra.
Sáng 27/7, đối tượng tiếp tục gọi điện hướng dẫn cháu T. đến khách sạn để “làm việc” và không được liên hệ với bất kỳ ai. Đồng thời, ép cháu T. soạn tin nhắn gửi về cho gia đình để yêu cầu chuyển 250 triệu đồng. Do quá lo sợ, cháu đã làm theo yêu cầu. Chỉ đến khi được lực lượng công an phường giải thích, T. mới nhận ra mình bị lừa.
Tương tự, chiều 23/7, cháu X. (18 tuổi, trú tại Hà Nội) nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là cán bộ công an, thông báo cháu có liên quan đến một vụ án rửa tiền. Đối tượng sau đó hướng dẫn cháu cài đặt phần mềm “Zoom Workplace” để làm việc trực tuyến.
Mặc dù cháu X. khai không có tài sản, đối tượng vẫn yêu cầu cháu giả vờ bị bắt cóc để lừa tiền của gia đình. Theo hướng dẫn, cháu X. đến thuê phòng tại một khách sạn, cắt đứt liên lạc với bên ngoài, chỉ giữ liên lạc với đối tượng phục vụ điều tra. Sau đó, cháu X. gọi điện về cho gia đình, yêu cầu chuyển khoản 300 triệu đồng để chuộc người.
Tin nhắn các đối tượng gây sức ép gia đình chuyển tiền. Ảnh: ANTĐ
Đáng chú ý, khi gọi video trên ứng dụng, một đối tượng mặc sắc phục, xuất trình thẻ ngành, trình bày hồ sơ vụ án... khiến X. tin và khai báo tài sản, chuyển tiền. Thậm chí, chúng còn yêu cầu X. cởi đồ để kiểm tra xem có đặc điểm giống đối tượng đang bị truy tìm hay không và tự quay video để chứng minh trên người không giấu ma túy. Từ những hình ảnh, video trên, các đối tượng gây sức ép để gia đình nạn nhân chuyển tiền, nếu không sẽ đăng tải lên mạng.
Ngay khi tiếp nhận tin báo, Công an phường Việt Hưng phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự, Công an TP Hà Nội đã nhanh chóng vào cuộc. Đến khoảng 18h45 ngày 23/7, lực lượng chức năng đã tìm thấy cháu X. đang ở một mình trong khách sạn. Sau khi được cán bộ giải thích, cháu mới biết mình bị lừa đảo.
Thực trạng đáng báo động
Liên quan đến chiêu trò lừa đảo “bắt cóc online” nở rộ trong thời gian gần đây, luật sư Trần Tuấn Anh – Công ty luật Minh Bạch cho rằng đây là một thực trạng đáng báo động. Mặc dù học sinh, sinh viên ngày nay được đánh giá là có khả năng tiếp cận công nghệ tốt, nhưng lại chính là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương vì thiếu kinh nghiệm sống, tâm lý chưa ổn định, dễ hoang mang khi bị đe dọa.
“Các đối tượng lừa đảo đánh đúng vào tâm lý sợ hãi, lo lắng, đặc biệt khi sử dụng các chiêu thức giả mạo cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án, khiến nạn nhân dễ bị đánh lừa và mất khả năng phán đoán. Thêm vào đó, nhiều em bị ảnh hưởng bởi sự kỳ vọng từ gia đình, sợ làm liên lụy cha mẹ, sợ "bị bắt", sợ ảnh hưởng đến tương lai… nên càng dễ bị dẫn dụ chuyển tiền theo yêu cầu của đối tượng. Điều này cho thấy dù có kiến thức, nhưng thiếu kỹ năng sống và hiểu biết pháp lý, các em vẫn có thể dễ dàng trở thành nạn nhân” – luật sư Tuấn Anh nhấn mạnh.
Theo luật sư Tuấn Anh, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, đặc biệt là hình thức “bắt cóc online”, giả danh công an, viện kiểm sát để đe dọa, chiếm đoạt tài sản.
Ông cho rằng, từ góc độ gia đình, việc cho con sử dụng điện thoại, mạng xã hội quá sớm trong khi chưa có kỹ năng tự bảo vệ bản thân là một rủi ro lớn. Nhiều phụ huynh vì mải làm ăn hoặc do hoàn cảnh đặc biệt như ly hôn, con cái thiếu sự giám sát, dẫn đến việc trẻ dễ bị các đối tượng xấu tiếp cận, lừa gạt. Đây rõ ràng là một phần nguyên nhân.
Qua đó, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.
Trong các nhà trường, ngoài việc trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Có thể phối hợp với cơ quan công an hoặc chuyên gia an ninh mạng để tổ chức các buổi truyền thông, diễn tập xử lý tình huống giả định.
“Muốn bảo vệ học sinh trước các thủ đoạn lừa đảo hiện nay, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cả chính bản thân các em trong việc nâng cao nhận thức, kỹ năng và cảnh giác với thông tin trên mạng” – luật sư Tuấn Anh chia sẻ.
Luật sư Trần Tuấn Anh.
“Cần phải học cách bảo vệ thông tin cá nhân”
Theo luật sư Tuấn Anh, không chỉ các em học sinh, sinh viên mà tất cả người dân đều cần phải học cách bảo vệ thông tin cá nhân của mình.
Thông tin cá nhân như số điện thoại, địa chỉ, số căn cước công dân, thậm chí là thông tin tài khoản ngân hàng đang bị mua bán, trao đổi trái phép trên mạng với quy mô lớn. Thông tin này có thể bị thu thập qua các ứng dụng không rõ nguồn gốc, các trang web giả mạo, hay thậm chí là từ việc điền biểu mẫu khi mua hàng online, đăng ký học thêm, tham gia khảo sát…
Theo nhận định của luật sư Tuấn Anh, khi các đối tượng đã nắm được tên, địa chỉ, số điện thoại, trường học, thậm chí thông tin người thân, đối tượng có thể dàn dựng các kịch bản lừa đảo tinh vi, có vẻ thuyết phục, khiến nạn nhân sập bẫy.
Vậy nên, người dân cần cẩn thận trong vấn đề bảo mật thông tin cá nhân của riêng mình, không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP… cho bất kỳ ai qua điện thoại, mạng xã hội, kể cả người tự xưng là công an, tòa án. Không cài đặt ứng dụng lạ, không bấm vào link gửi từ người không quen biết; định kỳ đổi mật khẩu các tài khoản quan trọng, sử dụng xác thực hai bước để bảo mật.
“Phụ huynh nên giới hạn thời gian sử dụng thiết bị và thường xuyên trao đổi, chia sẻ với con để nắm bắt tâm lý và hỗ trợ kịp thời” – luật sư Tuấn Anh chia sẻ.
Người có hành vi giả danh lực lượng công an (đưa ra thông tin gian dối) nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015. Mức khởi điểm để xác định hành vi có dấu hiệu tội phạm là từ 2 triệu đồng và trong trường hợp, số tiền chiếm đoạt được từ 500 triệu đồng trở lên, thì các đối tượng phạm tội có thể phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội này lên đến tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
